235 Całkowita liczba odwiedzin

Nowy Korczyn to miasto o bogatej historii, pięknie zlokalizowane nad dwoma rzekami: Wisłą i Nidą.

       Położone jest na terenie Niecki Nidziańskiej, w Nadnidziańskim Parku Krajobrazowym. Obszar gminy podzielony jest na 24 sołectwa: Badrzychowice, Błotnowola, Brzostków, Czarkowy, Górnowola, Grotniki Duże, Grotniki Małe, Harmoniny, Kawęczyn, Łęka, Nowy Korczyn, Ostrowce, Parchocin, Pawłów, Piasek Wielki, Podraje, Podzamcze, Rzegocin, Sępichów, Stary Korczyn, Strożyska, Ucisków, Winiary Dolne, Żukowice.
     Współczesna miejscowość to dawne miasto Polskiej Rzeczypospolitej Szlacheckiej.
    Swój początek zawdzięcza grodowi książęcemu, leżącemu po drugiej stronie Nidy- Korczynowi Staremu. Pierwotnie osada książęca stanowiła w pierwszej połowie XII wieku osiedle z kościołem pod wezwaniem św. Mikołaja. Gdy jednak lewy brzeg Nidy okazał się dogodniejszy do osiedlenia się ludzi, tu za Bolesława Wstydliwego założone zostało miasto, na prawie niemieckim, o czym świadczy przywilej z 1258 r. dany Hince- wójtowi Nowego Miasta.

       Miasto dzięki centralnemu położeniu, stało się miejscem zjazdów politycznych
i zgromadzeń szlacheckich. Od XV w. było miejscem sejmików generalnych prowincji małopolskiej.

       Jednak pełny rozkwit miasta przypada na czasy panowania Kazimierza Wielkiego. Otoczył on miasto murami i dodatkowo zabezpieczył je jeziorem sztucznym Czartoria. Zbudował także kościół parafialny i murowany zamek.

      Zamek korczyński wraz ze swym zapleczem gospodarczym i administracyjnym był wykorzystywany na zimowanie koni królewskich.

       Za panowania dynastii Jagiellonów Nowy Korczyn miał znaczenie ogólnopaństwowe. Stał się miejscem częstych zjazdów szlachty, które były zwoływane w sprawach uchwał prawodawczych, albo w sprawach planów politycznych i wojennych.

      W 1557 r. miasto zostało spustoszone przez Szwedów, ale zdołało się jeszcze odbudować. Duży wpływ na ożywienie gospodarcze miasta miał napływ Żydów, którzy otrzymali place pod budowę.

       Wojna Północna ze Szwedami przyniosła poważny upadek miasta. Został wówczas spalony zamek. Ponadto spustoszenie wśród mieszkańców poczyniło morowe powietrze. Dodatkowo do upadku znaczenia Nowego Miasta Korczyna przyczynił się podział kraju podczas rozbiorów Polski. Przeprowadzono granicę rosyjsko- austriacką tuż za miastem
 i w ten sposób zatamowano stosunki handlowe z okolicą.

      Symbolem ostatecznego upadku Korczyna jako miasta była uchwała Sejmu z 1776 r. zezwalająca na rozbiórkę zamku. Prawa miejskie utracił Nowy Korczyn wraz z wieloma innymi miastami w 1869 r. z ukazu carskiego i został siedzibą gminy. Prawa miejskie odzyskał w 2019 r. staraniem obecnych władz samorządowych.

      W XVII w. w Nowym Korczynie czynna była szkoła jezuicka, którą zamknięto w 1699r.

      Wcześniej w Nowym Korczynie funkcjonowała szkoła kolegiacka, która w 1691 r. została formalnie przekształcona na kolonię akademicką przez fundatora Zygmunta Amanuszewskiego. Kolonia akademicka podległa była Uniwersytetowi Krakowskiemu.

      Z Nowym Miastem Korczynem związany był wybitny historyk średniowiecza początków humanizmu- Jan Długosz. Jako mały chłopiec uczęszczał tutaj do szkoły.

Nowy Korczyn odzyskał prawa miejskie 1 stycznia 2019 r.

Z minionej świetności Nowego Korczyna i jego okolic, zachowało się wiele zabytków sztuki:

Kościół p. w. św. Stanisława i klasztor pofranciszkański w Nowym Korczynie, fundacji Bolesława Wstydliwego i św. Kingi z 1257r.

Jest to świątynia gotycka, wybudowana z czerwonej palonej cegły, wsparta szkarpami, o ostrołukowych oknach i żebrowaniach. Nawa utrzymana w stylu odrodzenia z beczkowym sklepieniem, oświetlona oknami zakończonymi owalnie. Najstarszą częścią świątyni jest wczesnogotyckie prezbiterium z XIII w. krzyżowo żebrowym (jedno z najstarszych tego rodzaju sklepień w Polsce). W kościele na uwagę zasługuje:

• nawa gotycka z XIV w. o sklepieniu kolebkowym z XVII wieku,
• fasada zachodnia z XIX w.
• polichromia Mateusza Rejhana i Mikołaja Janowskiego z 1764 r.
• ambona rokokowa,
• dzwonnica z XVII w.
• średniowieczny obraz ,, Zaśnięcie Matki Bożej”,
• fresk diabła.

Kościół pojezuicki p. w. św. Trójcy w Nowym Korczynie, zwany Farnym z XVI w. gotycko – renesansowy z dwiema wczesnobarokowymi kaplicami z 1608 r.

Początków parafii w Nowym Korczynie szukać należy w sąsiednim Korczynie Starym. Tu bowiem, już w XI w., powstała parafia nosząca wezwanie św. Mikołaja, z której, prawdopodobnie w wieku XIV, wydzielono nowokorczyńską parafię św. Elżbiety. Jednak wobec faktu, iż wszelkie dokumenty, mogące świadczyć o rzeczywistej dacie powstania parafii w Nowym Korczynie zaginęły bądź zostały zniszczone w jednym z licznych pożarów nękających tę miejscowość, nie można z całą pewnością stwierdzić, kiedy dokładnie to zdarzenie miało miejsce. Istnieją przypuszczenia, że inicjatorką powstania parafii była św. Kinga, lecz bardziej prawdopodobne jest założenie, iż dokonał tego następca Bolesława Wstydliwego, Leszek Czarny. W kościele znajduje się:

• wczesnorenesansowy portal główny z 1634 r. z orłem polskim i snopkiem Wazów,
• sklepienie w prezbiterium w nawie, kolebkowe, z lunetami,
• barokowy krucyfiks z XVII w.
• wyposażenie kościoła barokowe i późnobarokowe,
• relikwie wielu świętych, przeważnie męczenników.

Kościół p. w. św. Mikołaja w Starym Korczynie, powstały w XIV w. na terenie najstarszej parafii z przełomu XI i XII w.

W Starym Korczynie, urodził się Bolesław Wstydliwy.
 

Od 1550 r. przez dwa wieki parafię obsadzali plebani, profesorowie Akademii Krakowskiej.

Kościół w Starym Korczynie składa się z dwóch części: gotyckiej, w skład niej wchodzą – prezbiterium,  nawa i zakrystia oraz neogotyckiej z XIX w.

Najstarszym zabytkiem jest krucyfiks z 1500 r. Na uwagę zasługuje tu stary (obecnie odnowiony) obraz wyobrażający św. Joachima, uczącego Matkę Bożą czytać.

Obok świątyni wznosi się murowana dzwonnica, w której znajdują się 4 dzwony, ukryte w czasie II wojny światowej przed hitlerowcami.

Kościół parafialny p. w. św. Jana Chrzciciela w Ostrowcach z XIII w.

Parafia Ostrowce, powstała w końcu XIII w. Pierwotną świątynię wybudowano z fundacji prepozyta wiślickiego Jana Nejszona w 1292 r. W czasach reformacji w 2 poł. XVI w. kościół przejęli innowiercy. W 1602 r. odzyskany przez katolików kościół odrestaurowano. Gruntowną renowację i przebudowę przeszedł w latach 1897-1900, za probostwa ks. Karola Borewicza. Wówczas obudowano go białym kamieniem, pochodzącym z kopalni w Kamiennej Górze k. Solca. Obecna świątynia utrzymana jest  stylu neogotyckim. Obecny obiekt  jest gruntownie przebudowany w latach 1897-1900. Znajduje się tu słynący łaskami z XVI w. – obraz Matki Bożej Pokoju.

Na placu przed kościołem znajduje się obelisk poświęcony pamięci rycerza Jana Nasiana, który zdobył chorągiew krzyżacką w bitwie pod Koronowem.

Kościół p. w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Piasku Wielkim.

Kościół został wzniesiony w I poł. XIV w. Pochowany tu został poległy pod Grotnikami – Spytek z Melsztyna.

Świątynia przebudowana została w XIX w. w stylu neogotyckim. W ołtarzu głównym znajduje się barokowy krucyfiks, przeniesiony z kościoła p. w. św. Wojciecha z Kielc. Ołtarze boczne pochodzą z 1700 r. Z prezbiterium do zakrystii prowadzi gotyckorenesansowy portal.

Na placu przed kościołem znajduje się tablica upamiętniająca zamieszki chłopskie, podczas wiecu  chłopskiego w 1933 r. na którym był obecny Wincenty Witos.

Kościół w Strożyskach p. w. Najświętszej Maryi Panny z 1378 r.

 Parafia powstała prawdopodobnie w XII w., jest odnotowana w wykazach Świętopietrza z 1326 r. W 1378 r. właściciel tych ziem Pakosław Pakosławic herbu Półkozic, zaufany dygnitarz Kazimierza Wielkiego, założyciel m.in. Rzeszowa, ufundował w Strożyskach mały gotycki Kościół z olbrzymią obronną wieżą. Z niej właśnie strażnicy wypatrywali wroga. Według Jana Długosza w tej miejscowości w XV w. znajdowała się szkoła oraz dom dla wikariuszy, a Strożyska należały do króla. Proboszczem był w owym czasie Jan Wątróbka ze Strzelcz herbu Oksza. Obecny Kościół został zbudowany z białego kamienia w 1378 r. przez miejscowego dziedzica Michała. Od 1610 r. występuje w źródłach jako konsekrowany. Świątynia mimo dziejowych zawieruch nie ucierpiała. Jedynie wielką wieżę musiano częściowo rozebrać, ponieważ na konstrukcji pojawiły się pęknięcia. Okoliczni mieszkańcy rozbudowali Kościół w latach 1895–1896 w stylu neogotyckim, dodając dwie nowe kaplice oraz nawę główną z prezbiterium. Dopiero II wojna Światowa przyniosła poważne zniszczenia. Mniejsza wieża, która stała na dobudowanej części Świątyni, została doszczętnie rozbita przez pociski i już jej nie podniesiono z ruin. Kościół, odrestaurowany po zniszczeniu w latach 1944–1945, konsekrował w 1946 r. bp Franciszek Sonik. Korpus Świątyni jest dwunawowy. Między nawą i prezbiterium dostawiono po obu stronach kaplice: od południa Matki Bożej, od północy Pana Jezusa, tworzące rodzaj transeptu. W wieży znajduje się tablica erekcyjna z XIV w. Główna nawa Świątyni rozdzielona jest na dwie części kamiennym filarem. Kościół posiada sklepienie krzyżowo-żebrowe, a we wnętrzu ostrołukowe portale.
Powiększony on  został w XIX w. a wyposażenie świątyni jest w większości barokowe.

Synagoga klasyczna z  XVII w. w Nowym Korczynie. 

Jest to budowla murowana z kamienia i cegły, na planie prostokąta. Wewnątrz znajduje się obszerna sala modlitewna, do której prowadzi dwudzielny przedsionek. Nad nim na piętrze znajduje się otwarty na salę babiniec. W sali dla mężczyzn i w emporze dla kobiet jest pozorne sklepienie z desek. Na ścianie wschodniej zachowała się klasycystyczna oprawa aron ha-kodesz.

W Rynku Nowego Korczyna zachowało się szereg zabytkowych domów z XVII w.

Najstarszy z nich to ,,Dom Długosza”, z zachowanymi piwnicami sklepionymi kolebkowo.

Warto także zobaczyć źródełko św. Kingi, zwane przez ludzi ,,Kunegundą”.

Cudowne źródełko związane jest z kultem św. Kingi, trwającym od XV w. Ludzie przybywali tu z daleka aby czerpać uzdrawiającą oczy wodę ze studzienki. Stoi tu figurka św. Kingi z 1820 r.

Z pobytem św. Kingi w Nowym Mieście Korczynie, modlącej się w kościele p. w. św. Mikołaja, przy źródełku, związanych jest wiele legend.

• Na uwagę zasługują także figury przydrożne, późnobarokowe i inne zabytkowe, znajdujące się na obszarze całej gminy, na placach kościelnych, na cmentarzach, przy drogach i mostach, przy starorzeczach. Wyobrażają one różnych świętych, najczęściej św. Jana Nepomucena, św. Franciszka, św. Kingę, Matkę Bożą, Pana Jezusa.

     Figury te wykonane są z wapienia pińczowskiego, niejednokrotnie o dużej wartości artystycznej.

• Można również obejrzeć stare tzw. zamczysko, czyli miejsce, ślady  po zamku, w którym przebywała św. Kinga i który był ulubionym miejscem wielu władców np. Władysława Jagiełły.

Do czasów współczesnych nie zachowały się żadne pozostałości po tej budowli. Jedynie możemy szukać śladów fos. W miejscu tym, nad rzeka Nidą, stoją prywatne zabudowania wsi Podzamcze.

• W Winiarach Dolnych podziwiać można neoklasyczny dworek Z XVIII w. położony malowniczo na skarpie wiślanej, na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego.

Wokoło na powierzchni 18 ha rozciąga się dawny, tradycyjny park przypałacowy ze starodrzewem, z przewagą dostojnych lip i kasztanowców.

Na Ruskim Cmentarzu w Nowym Korczynie warto zobaczyć kaplicę Królikowskich z I poł. XIX w. – właścicieli majątku w pobliskich Grotnikach.

Przy kaplicy rośnie drzewo cierniowe, przywiezione z ogrodu botanicznego w Krakowie.
W czasie I i II wojny światowej na terenie gminy Nowy Korczyn rozgrywały się krwawe boje o wolność i niepodległość Polski. Mieszkańcy złożyli sporą daninę krwi. Miejscowa ludność także odznaczyła się w bohaterskiej walce przeciwko najeźdźcy. W pamięci mieszkańców ten czas zapisał się również jako okres bestialstw, dokonanych przez Niemców na ludności żydowskiej.

Dla upamiętnienia poległych i pomordowanych powstało wiele Miejsc Pamięci Narodowej:

Z czasów I wojny światowej pochodzi Kopiec w Uciskowie.

Znajduje się tu największy w naszym regionie cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej. Spoczywa w nim 1366 żołnierzy rosyjskich i 479 austro-węgierskich. Cmentarz jest zabytkowy. Kopiec i wały usypała miejscowa ludność. We wrześniu 1991 r. cmentarz został odrestaurowany i ponownie poświęcony.

Cmentarz legionowy w Czarkowach z lat dwudziestych XX w.

Spoczywają tu żołnierze z czasów I i II wojny światowej. Dla upamiętnienia pierwszej bitwy 1. Pułku Piechoty Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego odsłonięto tu w 1928 r. Pomnik Legionistów, projektu Konstantego Laszczki. Pomnik ten zburzony w 1945 r. został odbudowany według oryginału i odsłonięty w 1992 r.

Na cmentarzu w Nowym Korczynie zachował się grobowiec, w którym spoczywają partyzanci Armii AK, pomordowani w 1944 r.

W Rynku w Nowym Korczynie znajduje się pomnik

poświęcony żołnierzom poległym za naszą wolność. Pod pomnikiem organizowane są uroczystości patriotyczne z okazji obchodów różnych świąt państwowych i rocznic upamiętniających walki narodowowyzwoleńcze

Na cmentarzu w Ostrowcach znajduje się obelisk poświęcony pamięci poległych podczas kampanii wrześniowej w 1939 r.

Nowy Korczyn jest bliski  każdemu kto urodził się na tej przepięknej ziemi. Przyjazny jest także przybyłym mieszkańcom, turystom i wczasowiczom.

Bogactwo historii, cenne zabytki, malownicze położenie dają możliwość rozwoju gospodarczo – rekreacyjno – turystycznego.